Bouwbedrijf VDS uit Lummen viert deze maand zijn 90ste verjaardag. Eigenaar Michel Vanderstraeten vertegenwoordigt als voorzitter van Embuild Vlaanderen ook 9.000 bedrijven uit de bouwsector. De geschikte man dus voor een gesprek over betaalbaar wonen, arbeidsmigratie, kazernes bouwen, ambitie en de strijd tegen malafide aannemers.
Precies 90 jaar geleden begon Michel Vanderstraeten zijn eigen schrijnwerkerij in het centrum van Lummen. Vandaag is VDS een uit de kluiten gewassen bouwfirma met 250 medewerkers en een omzet van 180 miljoen euro. Naamgenoot en kleinzoon Michel Vanderstraeten (52) is nu de eigenaar, samen met externe CEO Karel Luyckx. Vanderstraeten heeft uiteraard de ontstaansgeschiedenis met de paplepel meegekregen.
“Mijn grootvader, geboren in 1900, was in een weeshuis terechtgekomen omdat mijn overgrootvader weduwnaar geworden was na de geboorte van een van de kinderen”, duikt Vanderstraeten in het verleden. “Na verloop van tijd werd hij in een pleeggezin opgenomen en heeft hij het vak van schrijnwerker geleerd. Toen hij 35 was, is hij zelfstandige geworden. Eerst als schrijnwerker, maar kort daarna heeft hij de stap naar aannemer gezet. Omdat hij door had dat hij anders als onderaannemer altijd moest wachten op zijn centen. Dan kon hij de huizen beter zelf bouwen. Na de oorlog is hij dan snel kunnen groeien.”
Vierde generatie?
Voor Vanderstraeten was het snel duidelijk dat hij als derde generatie het bedrijf in handen zou namen. “Mijn vader Carlos heeft me, toen ik mijn humaniora af had, al gevraagd of ik de zaak wilde verder zetten. De voorwaarde was dat ik een universitair diploma zou halen. Ik ben van opleiding bouwkundig ingenieur en ben in 1997 in de zaak gestapt, als projectleider. Maar toen mijn vader in 2000 ziek werd, was ik plots ook afgevaardigd bestuurder.”
Opmerkelijk is dat Vanderstraeten nog drie oudere zussen heeft, die niet gevraagd werden om het bedrijf over te nemen. “Vandaag is dat anders, maar mijn vader zal er toen wel van uit gegaan zijn dat de bouw een mannenwereld was. Mijn ouders hebben dan maar doorgedaan tot er een jongen was. (lacht) In 2013 heb ik mijn zussen uitgekocht. En ik heb drie kinderen, dus hopelijk komt er een vierde generatie Vanderstraeten in het bedrijf.”
Toch werd met de ervaren Karel Luyckx in 2020 een externe CEO binnengehaald. “Ik zat al sinds 2000 aan het roer en voelde dat de punch er wat uit was”, geeft Vanderstraeten als uitleg. “We kennen elkaar al 20 jaar uit de sector. En toevallig is Karels neef een van mijn beste vrienden. Wij kwamen elkaar dus ook nog tegen op babyborrels en trouwfeesten. ”
Sinds zijn komst zijn jullie ook veel actiever op de Limburgse markt?
Vanderstraeten: “Absoluut. Ik ben voornamelijk actief geweest in Antwerpen en Brussel. We zeiden altijd dat onze busjes met de zon in de rug moesten rijden: ’s morgens naar het westen en ’s avonds terug naar het oosten. Karel komt van bij bouwbedrijf Houben, waar we vaak mee samenwerken. Hij bracht een complementair Limburgs netwerk mee. Vandaag hebben we acht lopende bouwwerven in Limburg. Vijf jaar geleden waren dat er nul. We hebben de nieuwbouw van ziekenhuis Noorderhart in Pelt gedaan, we hebben een school in Sint-Truiden gebouwd, we beginnen nu aan de nieuwe businesshub van de PXL, we gaan het iconische poortgebouw van de Health Campus in Diepenbeek bouwen en zetten een nieuwe verkeerstoren op Kleine-Brogel.”
Het leger is altijd een van jullie beste klanten geweest?
Vanderstraeten: “Klopt. Dat is na de oorlog al begonnen met mijn grootvader, mijn vader haalde er op een bepaald moment meer dan de helft van zijn omzet uit. Die defensieprojecten zijn meestal heel specifiek. Dat kan gaan van een eenvoudige logementsblok, maar evengoed over ondergrondse munitiedepots, een militair ziekenhuis of complexe hangars voor het onderhoud van zwaar materieel. Door de besparingen bij Defensie is het aandeel op een bepaald moment gezakt tot 10 procent van onze omzet, maar nu komen er weer nieuwe investeringen binnen.”
Daarom zijn jullie op een bepaald moment ook gewoon private woningen gaan bouwen?
Vanderstraeten: “Toen ik in de firma begon, waren wij voor 95 procent overheidsgeoriënteerd. Maar ons orderboek was aan het smelten, dus moesten we ook een ander segment aanspreken. Dat zijn dus de appartementen geworden. Vooral voor grote ontwikkelaars in Brussel. Eerst deden we alleen de ruwbouw, maar nu werken we de woningen helemaal af en doen zelfs de kopersbegeleiding. Op een bepaald moment waren de residentiële projecten goed voor 70 procent van onze omzet. Wat op zich ook wel risicovol was, want je werkt voor de promotoren en eet dus uit hun hand. Je komt dan wel eens iemand tegen die het minder goed voor heeft. Karel heeft dat aandeel dus weer bijgestuurd.”
Luyckx: “Wij zijn eigenlijk een kennisorganisatie geworden, met grote technische competenties. Dan heb je ook projecten nodig waarin je die competenties kunt inzetten. Ook om je personeel gemotiveerd te houden. Ik heb als projectleider bij een vorige werkgever het ZOL in Genk nog mee gebouwd. Dat zijn prachtige dingen om te doen. Dus naast de woningbouw zijn scholen, zorginstellingen en Defensie nu onze grootste pijlers.”
De nood aan nieuwe schoolgebouwen is nog altijd groot?
Vanderstraeten: “Inderdaad. We willen dus graag ons deel binnenhalen van het investeringsprogramma ‘Scholen van Vlaanderen’, voor de bouw én het onderhoud. Om je een voorbeeld te geven van de noden: mijn kinderen hebben in Hasselt in hetzelfde klaslokaal gezeten als waar mijn moeder vroeger les kreeg. Sommige kinderen zitten in schoolgebouwen van 80 jaar oud. Als we daar aan een nieuwbouw beginnen, voelen we vaak veel dankbaarheid van het schoolbestuur, want voor hen is dat vaak de voltooiing van een levenswerk.”
Michel, je bent pas ook nog voorzitter van Embuild Vlaanderen geworden. Je vertegenwoordigt dus 9.000 bouwbedrijven in een tijd waarin die met veel uitdagingen geconfronteerd worden?
Vanderstraeten: “Door mijn vrijere rol binnen VDS kan ik daar nu inderdaad tijd voor vrijmaken. Het is ook nodig dat we voor een aantal thema’s wegen op het Vlaamse beleid. Neem nu betaalbaar wonen. Dat is echt een enorm probleem aan het worden. We hebben een woonbarometer gemaakt die per gemeente aangeeft welk aandeel uit het gezinsinkomen naar wonen gaat. Dus naar de aankoop en afbetaling, maar ook naar energiekosten. Je ziet dat percentage enorm toenemen. Bij alleenstaanden, die vaker huren, gaat steeds vaker meer dan 50 procent van het inkomen op aan wonen. Dat is toch niet meer houdbaar.”
Wat verwacht je daar van de overheid?
Vanderstraeten: “Dat bijvoorbeeld de regels rond vergunningen worden vereenvoudigd. Vandaag zijn er zoveel regels dat iemand die tegen een project is veel munitie krijgt om het onderuit te halen. Met als gevolg dat het aantal bouwvergunningen in Vlaanderen op vijf jaar tijd met meer dan 30 procent is gedaald.”
Maar als bouwmaterialen op een paar jaar tijd 40 procent duurder worden, kom je er natuurlijk niet met een beter vergunningenbeleid?
Vanderstraeten: “Dat is juist. Veel residentiële projecten zijn stilgevallen omdat de winstgevendheid weg is voor de ontwikkelaars. Door duurdere materialen, gestegen rente en de gedaalde ontleningscapaciteit van de kopers.”
Hebben we qua prijzen van bouwmaterialen ondertussen het plafond bereikt?
Luyckx: “Voor staal en aluminium wel, die prijzen zijn de afgelopen weken ongeveer 10 procent gezakt. De houtprijs fluctueert nog.”
Gaat bouwen dan weer goedkoper worden?
Luyckx: “Op lange termijn zeker niet. We zijn de afgelopen 20 jaar eigenlijk verwend geweest door import van goedkope arbeiders en goedkope materialen. Maar als we in Europa zelf weer meer willen produceren, gaan de prijzen zeker niet dalen. En dan heb ik het nog niet over de tarievenoorlog die mogelijk op ons afkomt.”
Gaan we nog meer bedrijven uit de bouwsector over de kop zien gaan dan?
Vanderstraeten: “Ik vrees dat zeker de kleine spelers, de eenmansbedrijven, een vogel voor de kat zijn. Ik hoop natuurlijk ten stelligste dat het niet gebeurt met de grote ontwikkelaars, want dan zou de hele sector in een kramp schieten en zullen de banken hun financiering nog verder terugschroeven.”
Maar dat is niet de enige uitdaging waar de sector mee kampt?
Vanderstraeten: “Een heel belangrijk aandachtspunt is innovatie. We moeten met de bouwsector een aantal belangrijke maatschappelijke uitdagingen aangaan: het klimaat, de vergrijzing, de duurdere grondstoffen … Omdat onze actieve bevolking daalt, kan onze productiviteit alleen nog groeien door innovatie. Dan denk ik aan het inzetten van co-bots of drones op werven als ondersteuning. Artificiële intelligentie gaat ons ook helpen in het ontwerpproces of de berekening van de kostprijs. Maar het belangrijkste aspect is het verminderen van het aantal uren op de bouwplaats, door meer prefabelementen te gebruiken en het werk te verplaatsen naar ateliers en fabrieken. Zo creëer je minder overlast voor de buurt, minder lawaai, minder transportproblemen, minder weerverlet, noem maar op. En dus ook minder handen aan het werk. De gemetste baksteen is nu eenmaal zeer arbeidsintensief. Het aandeel ervan daalt, maar maakt toch nog altijd twee derde van onze projecten uit.”
Maar intussen hebben jullie wel nog handen – en dus arbeidsmigratie – nodig op de werven?
Vanderstraeten: “Zeker. Dus we willen zeker in overleg gaan met minister Demir, die laaggeschoolde migranten van buiten de EU geen arbeidskaart meer wil verlenen. Trouwens, dat gaat die migranten niet tegenhouden, want dan komen ze hier wel werken via Nederland, Duitsland of Frankrijk.”
Van waar komen de bouwvakkers vandaag?
Vanderstraeten: “Uit Roemenië, Hongarije, Oekraïne en Bulgarije. En veel uit Portugal. Als je met een Portugese onderaannemer werkt, zie je ook mensen uit ‘derde landen’ opduiken. Brazilianen of zelfs Noord-Afrikanen met Portugese papieren.”
Een ander probleem waar de bouwsector mee kampt, zijn de malafide aannemers, die hun klanten oplichten door te verdwijnen met voorschotten. Kunnen jullie als sectororganisatie daar iets tegen doen?
Vanderstraeten: “Dat is ons inderdaad een doorn in het oog, en zeer slecht voor de reputatie van de sector. We raden de mensen dan ook aan om de partijen waarmee ze in zee gaan zeer goed te screenen. Als een aannemer erg goedkoop lijkt, maar toch een hoog voorschot vraagt, klopt er waarschijnlijk iets niet. Kijk ook of ze lid zijn van onze organisatie, want dan zijn ze al gescreend. Maar misschien kunnen we daar nog een stap verder in gaan. Met een zwarte lijst van bedrijven of de publicatie van een lijst met beroepsverboden. We hebben op de website van Embuild ook al tien tips gepubliceerd voor mensen die aan een bouwproject beginnen.”
Om nog even terug te komen op VDS: deze maand vieren jullie het 90-jarige bestaan en recent kregen jullie van Voka nog De Fakkel als beste familiebedrijf van Limburg. Welk bedrijf willen jullie zijn als jullie 100 worden?
Vanderstraeten: “Nog altijd een onafhankelijke kennisorganisatie, liefst nog in familiehanden. Vandaag zijn we vanuit onze vestigingen in Lummen en Halle vooral actief in Limburg, Vlaams-Brabant en Antwerpen. Ik zou daar graag – via een overname – nog Oost- en West-Vlaanderen aan toevoegen.”
www.buildyourhome.be/nl/bouwen/10-gouden-tips-van-embuild
|