Drones spelen een steeds grotere rol in gewapende conflicten. Jochen Walschaers, oprichter van BriskSky, kan ervan meespreken: hij reist de wereld rond om dronepiloten op te leiden voor ontmijningen. “De Belgische defensie loopt ver achter op bijvoorbeeld Nederland, maar ook op landen als Servië”, vindt hij. “Ik hoop dat dat ze er werk van maken.”
Eind mei kondigde minister van Defensie Theo Francken (N-VA) aan dat ons land in de ‘dronecoalitie’ voor Oekraïne stapt, een Europese samenwerking om het land van materiaal en opleidingen te voorzien. De minister benadrukt de “cruciale rol” van drones in moderne oorlogsvoering en wil dat ook ons leger de onbemande toestellen versneld integreert. Vorige week stelde hij dan ook een hoge generaal aan als ‘chef drone’ en vanaf deze zomer kunnen jongeren bij het leger stage lopen als ‘dronekadet’. Defensie wil dus een inhaalbeweging maken met drones, terwijl een Belgisch bedrijf vanuit alle uithoeken van de wereld gevraagd wordt om militaire dronepiloten te komen opleiden: het Duffelse BriskSky-ACEG.
Eind 2023 ging oprichter Jochen Walschaers al eens naar het Oekraïense front. Niet om militairen te leren vliegen met aanvalsdrones, maar om te demonstreren hoe je mijnen en ander wapentuig kan opsporen vanuit de lucht. Zijn bedrijf verkoopt de systemen ook, in samenwerking met het Antwerpse Aerial Solutions. De voormalige beroepspiloot en vlieginstructeur begon een kleine vijftien jaar geleden met dronecursussen binnen de vliegschool waar hij lesgaf. In 2021 richtte hij zijn eigen bedrijf op. “We kregen de vraag van de Europese Commissie om iets te doen met mijnendetectie door drones, met bestaande technologie”, zegt Walschaers. “Na onze testen kochten ze twee systemen om aan Oekraïne te doneren. Met die bestelling is het begonnen.”
Vliegende metaaldetectoren
BriskSky rust drones uit met sensoren die storingen in het aardmagnetisch veld waarnemen. Die vliegen op twee meter hoogte over de grond. “Op basis daarvan creëren we een map met plaatsen waar iets in de grond zit. Dat kan een mijn of een antitankwapen zijn, maar ook andere ferrometalen zoals een oude ploeg. De technologie wordt ook gebruikt om goud of andere waardevolle metalen te zoeken.” Na het succesvolle testproject gingen BriskSky en Aerial Solutions aan de slag om een verbeterde versie te bouwen. “Nu hebben we een volledig eigen systeem dat in principe op elke drone geklikt kan worden. Dat is ons voornaamste verkoopargument, want eerdere detectiedrones bevatten Chinese technologie. Dat is voor veel overheden een probleem.”
Sinds de opdracht voor het Oekraïense leger gaat het nieuws over BriskSky als een lopend vuurtje. “Drie maanden later zaten we in Nigeria, dat nog steeds voor 10 procent in handen is van rebellen en waar nog veel mijnen en explosieven liggen. Daarna volgde Burkina Faso, dat nog steeds in oorlog is. Daar hebben we beseft dat het niet gevaarlijker moest worden.” Aanvragen uit Syrië, Irak, Colombia en Mexico heeft BriskSky dan ook geweigerd. “In Mexico zouden we bijvoorbeeld in een drugsoorlog terechtkomen, met kartels die ook mijnen gebruiken. Dat is voor ons te gevaarlijk.”
Problemen bij douane
Walschaers is net terug uit Servië, waar nog steeds gebieden zijn met mijnen uit de Joegoslavische oorlog. Die reis deed hij niet met het vliegtuig, maar met de wagen. “We zijn op één dag naar daar gereden, hebben er een dag opleidingen gegeven en zijn de volgende dag weer naar huis gekomen.” BriskSky legt die lange afstanden met de wagen af, omdat ze veel materiaal moeten vervoeren en omdat sommige zaken gewoonweg niet op het vliegtuig mogen. “Sommige van onze batterijen hebben zo’n grote capaciteit dat we die zouden moeten nasturen op een schip.” Bovendien levert het materiaal geregeld problemen met de douane op. “Vaak weten de controlediensten niet wat onze machinerie inhoudt.”
“Dat hebben we in Afrika meegemaakt, maar ook in Oekraïne en in Kroatië, op de grens met Servië. ‘Dual use’-toestellen, die zowel voor civiele als militaire doeleinden gebruikt kunnen worden, maken het vaak moeilijk. Je moet weten dat wij gemakkelijk voor 50.000 à 100.000 euro aan materiaal vervoeren. Dat laat je liever niet aan de grens staan.” Met al die uitnodigingen van over de hele wereld zou je denken dat ook het Belgische leger BriskSky inschakelt voor droneopleidingen allerhande, maar dat contact is mager. “Na Oekraïne hebben we vaak contact gezocht met defensie, maar dat valt altijd stil. Het is vreemd dat we uitnodigingen krijgen voor demonstraties 5.000 kilometer verder, maar in eigen land niets gedaan krijgen.”
Spoedcursus dronevliegen
BriskSky had wel drie jaar lang een overheidsopdracht om militairen een spoedcursus dronevliegen te geven, maar nadien is er geen contact meer geweest. Walschaers hoopt dat de nieuwe federale regering meer initiatief neemt. “De Belgische defensie loopt ver achter op bijvoorbeeld Nederland, maar ook op landen als Servië. Ik hoop dat defensie er werk van maakt om Belgische bedrijven uit te nodigen om te demonstreren wat ze kunnen, en dan pas naar buitenlandse bedrijven begint te kijken.” Ook na de Belgische toetreding tot de dronecoalitie heeft de telefoon bij BriskSky nog niet gerinkeld. “We hebben zelfs geen infomail gekregen, terwijl wij hét bedrijf zijn voor opleidingen met drones. Theo Francken mag mij zeker bellen, zowel voor opleidingen als het leveren van toestellen.”
Wel heeft Walschaers twijfels bij het opzet van de dronecoalitie. “Ik heb begrepen dat daar ook offensieve doeleinden onder vallen. Dat doen wij op dit moment niet. Ontmijningen hebben een defensief en humanitair karakter. Maar we moeten ook niet naïef zijn: als je mensen leert vliegen met een drone, dan weet je dat ze die vaardigheden ook voor aanvallen kunnen gebruiken. Dat houdt mij ’s nachts toch een beetje wakker. Anderzijds heb je daar nooit controle over. Ik ben ook vlieginstructeur. Wat als ik een terrorist heb opgeleid die morgen in een toren vliegt?” BriskSky blijft voorlopig dan ook focussen op de mijnendetectie.
Kunstmatige intelligentie
De volgende stap is de intrede van artificiële intelligentie, zegt Walschaers. “Op dit moment moet je best wel wat kennis van IT en programmeren hebben om de data van onze drones correct te interpreteren. AI zou dat een pak eenvoudiger kunnen maken: in een volgende fase zouden we zo automatische verslagen kunnen genereren met info over het type mijn dat we gedetecteerd hebben, en op welke diepte het ding zit.”
|