De EU rekent niet langer op president Trump in de strijd tegen het omzeilen van de sancties tegen Rusland. De coördinatie met de VS is “ingestort”. Vooral China blijft Poetin steunen, onder meer met buskruit.
De Europese Unie staat er zo goed als alleen voor om de westerse sancties tegen Rusland te controleren en af te dwingen. “De EU kan niet langer hopen op steun van Washington om het omzeilen van sancties te bestrijden”, staat te lezen in een vertrouwelijk document van het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken, dat werd gelekt aan de Duitse krant Süddeutsche Zeitung en de openbare zenders NDR en WDR.
Het document is een samenvatting van een besloten vergadering van de Raad Buitenlandse Zaken van de EU, die op 20 mei de westerse sancties tegen Rusland uitvoerig besprak. Tijdens die bijeenkomst betreurde de speciale EU-gezant die toeziet op de sancties, David O’Sullivan, “de volledige ineenstorting van de trans-Atlantische coördinatie”. Volgens O’Sullivan is er een “storing van alle communicatiekanalen met de VS over het ontduiken van sancties” en heeft ook de samenwerking met de G7 “aan kracht ingeboet”.
Taskforce opgedoekt
Helemaal onverwacht is dat niet. Een paar dagen na het aantreden van Donald Trump ontbond het Amerikaanse ministerie van Justitie de taskforce KleptoCapture. Die werd opgericht in maart 2022 na de Russische invasie van Oekraïne, met als doel de activa van Russische oligarchen op te sporen. In de loop van het onderzoek werden onroerend goed, land, privévliegtuigen en luxejachten in beslag genomen. Er was ook een regelmatige uitwisseling tussen Amerikaanse en Europese financiële rechercheurs om Russische activa te lokaliseren. In EU-kringen is te horen dat zo’n uitwisseling al enkele weken niet meer heeft plaatsgevonden, en dat de VS geen relevante informatie meer verstrekken.
De pijnlijke breuk komt op een moment dat het Westen naar eigen zeggen “enkele successen” aan het boeken was. Volgens het rapport is er een duidelijke terugval van de smokkel van oorlogsgerelateerde goederen via derde landen naar Rusland, vooral dan via Armenië, Servië, Oezbekistan en India. Dat doet de Russische economie pijn. Er zijn daarentegen wel nog steeds problemen met Kazachstan, de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en Turkije. De VAE zeiden dat de export was stopgezet, maar gaven geen statistieken. De importdata laten uiteenlopende conclusies toe.
Ook Europese bedrijven
Veruit het grootste probleem blijft Peking. China, inclusief Hongkong, zou verantwoordelijk zijn voor “ongeveer 80 procent van de smokkel”, maar blijft dat diplomatiek ontkennen. De directeur van de Oekraïense buitenlandse inlichtingendienst, Oleg Ivashchenko, zei maandag dat Peking een twintigtal Russische defensiebedrijven blijft voorzien van tal van cruciale goederen: “Er is informatie dat China werktuigmachines, speciale chemische producten, buskruit en componenten levert aan die defensiebedrijven.”
Het Duitse rapport benadrukt dat ook veel Europese bedrijven betrokken zijn bij illegale smokkelroutes van en naar Rusland, wat de positie van de EU verzwakt in gesprekken met derde landen over het afdwingen van de sancties.
De hamvraag is hoe het verder moet met het trans-Atlantisch sanctiebeleid nu alle lijnen met de VS verbroken zijn. Al is er, los van Donald Trump, nog een sprankel hoop. In de Amerikaanse Senaat hebben ongeveer tachtig Republikeinse en Democratische senatoren een wetsvoorstel voorbereid dat voorziet in een nieuw pakket (olie)sancties tegen Rusland.
Europees ‘sanctiecommissaris’ O’Sullivan riep de EU-lidstaten alvast op om op eigen houtje door te gaan en “krachtige maatregelen te nemen tegen de hele Russische schaduwvloot”. Hij stelde voor om sancties te overwegen tegen buitenlandse havens die vaker door Russische schepen worden bezocht, zoals die in Turkije, India en Maleisië. Duitsland wil daar een prioriteit van maken, Hongarije staat op de rem. Het volgende Europese sanctiepakket – het achttiende al – zou zich daarom vooral richten op de Russische energie- en bankensector.
|