Politici dringen aan op een onderzoek en VRT stelt haar toekomstige deelname in vraag: de hoge publieksscore voor Israël in het Songfestival zindert na. Wij vroegen het aan Belgen die op Israël stemden: kozen zij voor het beste optreden, of maakten zij een politieke keuze?
Van de Belgische vakjury: zero points. Van de Belgische kijkers: douze points. De hoge publieksscore voor Israël bij Eurovisie zindert na. Hoeveel landgenoten precies op Israël stemden en hoeveel daarvan meerdere stemmen uitbrachten, is niet bekend (per telefoon of creditcard kon je tot twintig stemmen uitbrengen). Transparantie geeft het organiserende EBU daarover (voorlopig) niet. Wat wel vaststaat, is dat geen enkel land meer Belgische publieksstemmen kreeg dan Israël.
“Een systeem waarbij iedereen tot twintig stemmen kan uitbrengen werkt manipulatie in de hand”, vindt Katia Segers. Het Vlaams Parlementslid voor regeringspartij Vooruit roept op om te onderzoeken of die manipulatie effectief plaatsvond bij de televoting. Oppositiepartij Groen sluit zich daarbij aan.
Alvast opmerkelijk is dat de Israëlische regering een online campagne opzette waarin het zich op alle stemgerechtigde landen, en dus ook België, richtte. Zo kocht de regering van Netanyahu onder meer op Youtube online advertenties gericht op Belgische surfers. Daarin riep de zangeres van de Israëlische inzending op om voor haar te stemmen. De boodschap werd voorzien van de melding dat stemmen “tot twintig keer” kan. Ook de Israëlische ambassadeur in ons land riep op sociale media op om voor Israël te stemmen. Op de campagneposter die ze daarbij deelde prijkte in blokletters wederom “stem twintig keer”. En dat deden verschillende Belgen, zo zeggen landgenoten die ons vertellen over hun stem voor Israël.
“Zelfs niet gekeken”
“Ik heb zelfs niet naar de uitzending gekeken”, aldus Fabienne (59) uit Duffel, die haar stem “puur ideologisch” noemt. “Mijn zus die wel keek heeft mijn man en mij verwittigd vanaf wanneer we konden stemmen”, aldus de Antwerpse. “Met ons drieën hebben we elk twee stemmen uitgebracht voor Israël. Zes in totaal. Vooral uit protest omdat de media partij kiezen in het conflict.”
Ook bij Adolf Derijcke (65) uit Liedekerke wogen niet-artistieke redenen door. “Ik ga heel eerlijk zijn: het Songfestival interesseert me niet, maar via de liedjeswedstrijd kon ik eindelijk mijn tegenstem uiten”, aldus de Oost-Vlaming die één stem uitbracht voor Israël. “Ik heb zelf kinderen en kleinkinderen: ik zie hén sterven als ik de vreselijke beelden uit Gaza zie. Maar Israël is niet begonnen. De oorzaak ligt bij Hamas.”
Ook West-Vlaming Peter Somers (60) wilde een “tegenstem” bieden. “We zijn om de oren geslagen met BV’s die hun stem voor Palestina lieten horen (VRT zond het Oxfam-campagnefilmpje ‘Speak up for Palestine’ verschillende malen uit in het kader van Eurovisie, red.). En nee, ik sta niet te juichen als ik de beelden uit Gaza zie, die ellende moet stoppen, Netanyahu moet terug in zijn kot. Maar als de VRT met een campagnefilmpje van BV’s zelf een politiek event maakt van Eurovisie, dan wil ik wel reageren.”
De zestiger uit Anzegem stemde twintig keer voor Israël, daarvoor betaalde hij 15 euro, oftewel: 75 cent per uitgebrachte stem. “Dat kan me niet schelen. Zo was mijn stem krachtig. En dat heeft duidelijk zijn effect gehad, als je kijkt naar de publieksscore van Israël.”
Ondanks Gaza
Geen enkele van de Belgische stemmers die we spreken, zegt door de online campagne van Netanyahu beïnvloed te zijn. Meer nog, niemand van hen zag daar naar eigen zeggen iets van. Ook Niels Vercamer (34) uit Houthulst niet, die ook twintig keer voor Israël stemde. “Ik kijk ieder jaar naar het Songfestival met vrienden. Ook nu hebben we gestemd voor het nummer dat we het beste vonden. We hoopten dat Israël zou winnen. Dat het zo weinig punten kreeg van de vakjury’s begrijpen we niet. (Israël krijg in de finale van de jury’s over alle landen heen 60 punten en stond na de jurystemmen op een gedeelde 14de plaats met Oekraïne, red.)”
Dat hij net als drie van zijn vrienden niet één keer, maar twintig keer stemde voor zijn favoriete nummer, verklaart Niels als volgt. “De Israëlische zangeres heeft zelf de aanval van Hamas op dat muziekfestival overleefd op 7 oktober. En nu staat ze daar op dat podium, daar heb ik veel respect voor. Begrijp me niet verkeerd, ik ben zelf ook tegen alles wat nu in Gaza gebeurt, maar die zangeres is daar niet voor verantwoordelijk.”
Bij Anita Motmans uit Houthalen speelde politiek helemaal niet mee. “Ik ben niet voor die heksenketel van halfblote mannen en vrouwen. Ik kijk naar de liedjes en daar sprongen Duitsland en Israël voor mij uit.” Anita stemde drie keer voor Duitsland en drie keer voor Israël. En drie keer voor Portugal. “Uit chauvinisme omdat de schoonbroer van Björn Soenens meedeed.”
Bij Gershon Rosenberg, een Antwerpse Jood, speelde het artistieke “in de eerste plaats” mee. “Daarnaast draag ik natuurlijk Israël een warm hart toe.” Dat de hoge publieksscore voor Israël nazindert, begrijpt Gershon niet, die één stem uitbracht. “Kon je meerdere stemmen uitbrengen? Dat wist ik niet. Maar waarom die focus op televoting? Waarom wordt de vraag niet gesteld waarom er geen punten vanuit de Belgische vakjury kwamen voor Israël, dat is dan toch even merkwaardig? Waarom gebeurt daar geen onderzoek naar?”
VRT stelt Eurovisie in vraag
Net als België heeft ook Spanje een schizofrene score van 0 punten voor Israël bij de vakjury en 12 van de kijker. Daarop riep de Spaanse premier Pedro Sánchez maandag op om Israël voortaan uit te sluiten van het Songfestival. De Spaanse openbare omroep wil alvast een onderzoek naar de televoting. Bij ons is de VRT voor zo’n onderzoek géén vragende partij.
“We hebben geen indicaties dat de puntentelling niet correct tot stand is gekomen”, zegt woordvoerder Yasmine Van der Borght. Toch maakt onze openbare omroep zich “zorgen”. “De vraag is vooral of het huidige stemsysteem een faire weerspiegeling van de mening van de kijkers en luisteraars waarborgt”, aldus de VRT-woordvoerder, die het heeft over een “oprechte betrokkenheid en bekommernis over het voortbestaan van de wedstrijd”. “Zonder ernstig antwoord op onze zorgen stellen we onze toekomstige deelname in vraag.”
|