Twee uur heeft het telefoontje tussen presidenten Trump en Poetin geduurd. De eerste reageerde euforisch, de tweede met vage beloftes. Wat moeten we onthouden?
Heeft de Amerikaanse president Donald Trump écht gebeld met zijn Russische collega Vladimir Poetin? Je zou eraan twijfelen, als je ziet hoever hun reacties na het gesprek uit elkaar liggen. Op zijn sociale netwerk Truth Social deelde Trump dat het “heel goed ging” en de toon en de geest van het gesprek “uitstekend” waren. Rusland en Oekraïne zouden onmiddellijk onderhandelingen starten met het oog op een wapenstilstand en een einde van de oorlog.
De Amerikaanse president maakte nog maar eens duidelijk hoe hij naar dit conflict kijkt: als een geldverslindende oorlog die zo snel mogelijk beëindigd moet worden én een kans om zaken te doen. “Rusland wil op grote schaal handel drijven met de VS als dit catastrofale bloedbad achter de rug is,” reageerde Trump, “dit is een geweldige kans voor Rusland om enorm veel jobs en rijkdom te creëren. Het potentieel is ongekend. Oekraïne kan ook veel voordeel halen uit handel, in het proces om het land opnieuw op te bouwen. De onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne starten meteen.” Volgens Trump zou het Vaticaan bevestigd hebben dat het “interessant” zou zijn om als gastheer te fungeren voor die onderhandelingen.
Vanuit Rusland waren de echo’s minder enthousiast en vooral veel vager. Vladimir Poetin noemde het gesprek “gedetailleerd, direct, informatief en nuttig”. Poetin reageerde voor de microfoons vanuit een muziekschool in Sotsji; wellicht wou hij met dat bezoek de indruk wekken dat hij naast een telefoongesprek met Trump nog wel meer op de agenda had.
Poetin zei dat hij zijn Amerikaanse collega bedankt had om de hervatting van onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne voor een mogelijk vredesverdrag te steunen. De Russische president trapte een open deur in door te zeggen dat “ook Rusland de ‘crisis’ – Poetin gebruikt nooit het woord ‘oorlog’ – in Oekraïne vreedzaam wil beëindigen”. “We moeten gewoon bepalen wat de meest effectieve manieren zijn om stappen te ondernemen richting vrede.”
Later kwam het bericht dat Poetin met Oekraïne wil samenwerken aan een memorandum of een soort diplomatieke nota voor een vredesovereenkomst. Poetin beweert ook dat de onderhandelaars van Rusland en Oekraïne hun gesprekken hebben verdergezet na de weinig vruchtbare bijeenkomst in het Turkse Istanbul. Poetin zou ook gesuggereerd hebben dat hij bereid is om “compromissen” te bespreken; voorlopig is volstrekt onduidelijk wat die inhouden.
Hoe snel dat staakt-het-vuren tussen Oekraïne en Rusland er moet komen, is niet besproken. Belangrijk is dat Poetin sprak over “de wortels van de conflict” die eerst moeten aangepakt worden voor er sprake kan zijn van vrede. Het is geen geheim wat hij daarmee bedoelt: Oekraïne dat terrein prijsgeeft, zijn leger ontmantelt, neutraliteit bewaart en dus geen lid wordt van de NAVO, geen westerse troepen om de vrede te bewaren én troepen van de NAVO die zich terugtrekken naar de grenzen van voor de uitbreidingen van de jaren negentig.
Oekraïne en de Europese Unie hebben al aangegeven dat ze die eisen nooit zullen inwilligen. Vervelend voor die westerse alliantie zijn de woorden van Amerikaans vicepresident J.D. Vance voorafgaand aan het telefoontje van Trump met Poetin. Vance zei dat het geduld van de VS stilaan aan het opdrogen is: “Als Poetin niet bereid is om mee te doen, zullen de VS moeten zeggen dat dit niet onze oorlog is.” Woorden die Poetin als muziek in de oren zullen klinken: als hij de zaak maar lang genoeg rekt, trekt Amerika er mogelijk de stekker uit en mogen Oekraïne en Europa hun eigen boontjes doppen. President Zelensky vroeg Donald Trump alvast geen enkele beslissing over Oekraïne te nemen zonder Kiev.
Opmerkelijk is wel dat Rusland en Amerika gevangenen gaan ruilen “om hun relaties te verbeteren”. Volgens Yuri Ushakov, een topdiplomaat die Poetin al jaren adviseert in buitenlandse kwesties, is er sprake van negen Russen voor negen Amerikanen. Over welke categorie gevangenen het gaat, is niet duidelijk. De Russische invasie in Oekraïne begon op 24 februari 2022 en eist elke dag de levens van 1.500 soldaten aan beide kanten.
|