Bij de belangrijke verkiezingen in de Oost-Duitse deelstaten Thüringen en Saksen zegeviert de extreemrechtse partij Alternative für Deutschland, waarmee niemand wil regeren. De CDU –nationaal in de peilingen de sterkste partij – is de enige klassieke partij die standhoudt en mogelijk twee ministers-presidenten zal leveren.
Bij twee partijen werd gejubeld, toen de exitpolls om 18.00 uur bekend werden: bij de extreemrechtse Alternative für Deutschland (AfD) en bij Bündnis Sahra Wagenknecht (BSW), de partij die nog maar zes maanden oud is.
AfD heeft in Thüringen en in Saksen 30 procent behaald. In Thüringen is ze, onder aanvoering van Björn Höcke, de grootste partij geworden. In Saksen landt ze kort achter de CDU, die nipt de grootste is gebleven. AfD wil deel uitmaken van de deelstaatregeringen, maar de andere partijen willen in geen geval een coalitie met extreemrechts vormen. AfD belandt op de oppositiebanken, waar ze met haar vele verkozenen mogelijk belangrijke beslissingen kan tegenhouden.
BSW, gesticht door een voormalig boegbeeld van de linkse partij Die Linke, springt als nieuweling over de klassieke partijen en komt in beide deelstaten op de derde plek. BSW voelde, net als AfD, zeer goed de stemming in Oost-Duitsland aan. De partij trok naar deze verkiezingen met de bedoeling AfD-kiezers te verleiden, maar dat is niet gebeurd. Het is de vroegere partij van Wagenknecht, Die Linke, die grof gezegd nu gehalveerd is en irrelevant is geworden.
Bij de christendemocratische CDU klonk een zucht van verlichting: zij is de enige van de klassieke partijen die bij de winnaars kan worden gerekend. In Thüringen (24,5 procent) wint ze 3 procent, in Saksen – waar Michael Kretschmer sinds 2017 minister-president is – gaat ze lichtjes achteruit, maar blijft ze de grootste. In Thüringen, waar de christendemocraten op de tweede plaats zijn geëindigd, zou CDU’er Mario Voigt wel eens aan het hoofd van een nieuwe regering kunnen komen. Analisten vermoeden dat de CDU zoveel stemmen heeft gehaald omdat de democratische kiezers ‘strategisch’ gestemd hebben op de partij die de meeste kansen had om AfD tegen te houden. In beide deelstaten hebben opvallend meer kiezers dan gewoonlijk hun stem uitgebracht.
Moeilijke onderhandelingen?
Het wordt niet evident om coalities te vormen. Misschien is een combinatie van CDU, BSW en SPD mathematisch mogelijk – zondagavond misten ze 1 zetel in Thüringen. Op het eerste gezicht lijken het moeilijke onderhandelingen te worden, want Wagenknecht heeft een andere visie op de oorlog in Oekraïne. Zij wil onderhandelingen in plaats van wapenleveringen. Maar dat thema, waarop zij zich heeft geprofileerd, behoort niet tot de bevoegdheden van de deelstaten. De lokale lijsttrekkers van BSW praten over opleiding en het dichten van de mazen in de verzorgingsstaat.
De coalitie in Berlijn – sociaaldemocraten, groenen en liberalen – lijdt pijnlijk gezichtsverlies. In Thüringen en Saksen hangt de SPD tussen de 9 en 7 procent, in Thüringen zouden de groenen wel eens uit het parlement kunnen vliegen, FDP zat er nu al niet in. De kiezers in Oost-Duitsland houden niet van deze coalitie. Ze vinden dat Berlijn boven hun hoofden beslist en geen oor heeft voor hun problemen. Ze ergeren zich aan de ruzies in de coalitie en als gevolg daarvan, het zwalpend beleid. In Thüringen zei maar 17 procent dat Scholz goed werkt. Berlijn heeft nog een jaar om het tij te keren voor de parlementsverkiezingen in september 2025.
|