Oekraïne gaat de doorvoer van gas en olie uit Rusland vanaf 1 januari 2025 stopzetten. Het land was gebonden aan een verdrag voor gastoevoer, maar dat loopt eind december 2024 af en wordt dus niet verlengd. Wat voor impact zal dat hebben op Europa?
Wat er al lang zat aan te komen, is nu ook gebeurd. Oekraïne gaat de kraan voor Russisch gas richting de Europese Unie dichtdraaien. Dat wil zeggen dat er geen Russisch gas meer tot in Europa, en dus ook niet meer tot bij ons, zal geraken. Ondanks dat het conflict tussen Rusland en Oekraïne al bijna 2,5 jaar bezig is, kon de gasroute niet verbroken worden omdat er een tienjarig contract liep tot eind 2024. Maar dat contract zal niet meer verlengd worden, waardoor de gastoevoer vanuit Rusland op 1 januari 2025 ten einde komt.
Welke invloed zal het dichtdraaien van de gaskraan hebben voor België en Europa? “De invloed op ons zal verwaarloosbaar zijn”, zegt Thijs Van de Graaf, professor internationale politiek en energie-expert aan UGent. “We importeren meer gas dan dat we gebruiken, en momenteel zijn we vooral een doorgeefluik naar Duitsland. Al sinds het begin van de invasie komt er 80 procent minder Russisch gas tot bij ons, en zijn we er dus steeds minder afhankelijk van.” (Lees verder onder de foto)
Dat het dichtdraaien van de gaskraan weinig tot geen invloed op ons heeft, hebben we ook te danken aan de manieren waarop we de grondstof importeren. “Je kan gas importeren via een pijpleiding, maar ook via scheepvaart”, zegt Van de Graaf. “Schepen kunnen aardgas in vloeibare vorm vervoeren. Via een zogenaamde LNG-terminal, waarvan er overigens één in de haven van Zeebrugge te vinden is, kan het vloeibare aardgas weer omgezet worden naar gasvormig aardgas. Daarom zullen landen zonder haven eerder in de problemen komen als er een tekort dreigt. Maar zelfs dan kan gas nog via havens in buurlanden geïmporteerd worden.”
Ingecalculeerd
Van de Graaf denkt niet dat de gasprijzen door de stopzetting van het contract meteen zullen stijgen. “Als er echt prijsstijgingen gaan komen, moet er toch nog iets meer gebeuren dan enkel het verbreken van dit transit-contract. Dit stond in de sterren geschreven, en het was op de beurs al ingecalculeerd.”
LEES OOK. Oekraïne smeekt Westen “irrationele angst voor escalatie” te laten varen
Daarbij zegt de professor en energie-expert dat in ons land de gasvoorraden al volledig zijn aangevuld tegen de start van het verwarmingsseizoen in oktober. “We hebben heel veel buffer in onze voorraden”, zegt hij. “Dat zijn zaken die handelaars kalmeren, waardoor de prijs niet opeens fors de hoogte in zal gaan.” (Lees verder onder de foto)
Is het dan geen goed idee om nog voor januari een vast contract voor gas af te sluiten? “De meeste mensen hebben een contract met variabele prijs”, stelt Van de Graaf. “We hebben hoge prijzen gehad in augustus 2022, maar sindsdien zijn ze in vrije val gegaan en daarna vrij stabiel gebleven op een laag niveau. Sinds de gascrisis neigen mensen meer naar een vast contract, maar eigenlijk is een variabel contract op dit moment goedkoper. Al loop je met zo’n variabel contract toch altijd een beetje een risico. Als je echt te angstig bent dat de gasprijzen opeens gaan stijgen, kan je best op veilig spelen met een vast contract.”
Geen totaalverbod
We worden dus niet meer afhankelijk van Russisch gas, maar is dat ook een goede zaak? Redelijk kort na de invasie was er al meteen het plan om af te stappen van Russisch gas tegen 2027”, zegt Van de Graaf. “Voorlopig is er nog geen totaalverbod, maar de ambitie is er wel. Voor de crisis leefden we op 40 procent gas dat vanuit Moskou kwam, dat aandeel is ondertussen sterk verminderd.”
Toch waarschuwt Van de Graaf voor mogelijke risico’s van gas dat van alternatieve bronnen komt. “We hebben de gascrisis twee jaar geleden niet opgelost, maar het probleem verschoven”, zegt hij. “We zijn nu afhankelijk geworden van regimes als Qatar, Nigeria en Azerbeidzjan. Dat zijn ook niet bepaald toonbeelden van democratie. Er blijven veel geopolitieke risico’s verbonden aan gas, daarom moeten we zo veel mogelijk proberen om gasverbruik te beperken.”
LEES OOK. Genoemd naar soort brood, maar nieuwe Oekraïense raket is dodelijk staaltje technologie, net als heel wat andere Oekraïense innovaties
|