De stad Charkov en de omliggende gebieden mogen dan wel vrij zijn van Russische soldaten, het is daar in het noordoosten van Oekraïne nog niet peis en vree. Antwerpenaar Tom Murrath – die er al twintig jaar woont, maar moest vluchten – verbleef de voorbije twee weken in zijn woonst in het centrum van de stad. “We hebben de waarschuwing op onze smartphone uitgeschakeld. De bommen vielen nog voor het alarm afging en het loeide zo vaak dat we niet meer konden slapen.”
Sinds dinsdagochtend zijn Tom Murrath (62) en zijn Poolse vrouw Jola opnieuw in Polen na een treinrit van anderhalve dag. Zondagavond waren ze vertrokken uit hun woonst in Charkov (Charkiv in het Oekraïens). “Toen ik met de deur in mijn hand stond, viel de elektriciteit uit”, zegt Tom. “Nu hebben we prijs, dacht ik. Hier zijn de Russen met hun nucleaire bom. Vandaar dat hun soldaten hier zo snel gingen lopen. Maar er kwam niks. Wat later hoorde ik dat ze een elektriciteitscentrale gebombardeerd hadden.” (Lees verder onder de foto)
De Antwerpenaar met roots in Wilrijk woont al twintig jaar in de universiteitsstad en leidt er met Periprotect een bedrijf van veertien medewerkers dat toegangspoorten installeert. Of beter: woonde, leidde en installeerde. Toen op 24 februari Russische tanks en bommen ook Charkov belegerden, vluchtte Tom westwaarts om via hoofdstad Kyiv in Polen te belanden. Van daaruit deden zijn vrouw en hij vooral vrijwilligerswerk.
Laveren tussen bommenregen
Sindsdien is hij twee keer voor een periode van telkens twee weken teruggekeerd naar zijn woonst in het district Kievska, in het centrum van de stad. Een eerste keer begin augustus, toen de stad zelf al bevrijd was en de Russen alleen nog de dorpen tegen de Russisch-Oekraïense grens bezetten. De bloemperkjes waren mooi onderhouden. Het zonnetje scheen. Tot een knal de Antwerpenaar uit zijn vals gevoel van veiligheid haalde. Zijn eigen woonst bleek wel gespaard. “Het is een kwestie van geluk”, zegt Tom. “Dertig meter verder kan alles kapot zijn.” (Lees verder onder de foto)
Ook de voorbije twee weken was het in Charkov leven en laveren tussen de bommenregen. “Tien dagen geleden, op een zaterdag, zijn er zeven raketten na elkaar ontploft”, zegt Tom. “Ik heb er ook eentje op tweehonderd meter van ons huis gehad. Een zware klap. De raket was terechtgekomen op een woonst in een zijstraat van onze straat waar ook militairen zaten. Daar spreken ze in Oekraïne niet over. Ze hebben het alleen over ‘vijf burgerslachtoffers’.”
LEES OOK. Tom (61) wil Oekraïne niet verlaten, Christoph (49) vloog dit weekend zelfs terug: “We hebben de vorige oorlog overleefd, nu zal het ook wel lukken”
Charkov is de op een na grootste stad van het land en ligt op een paar tientallen kilometer van de Russische grens en Belgorod, de eerstvolgende stad in Rusland van waaruit dagelijks raketten vertrekken richting Oekraïne. Wie in Charkov hoog genoeg woont met een vergezicht naar het oosten, ziet ze voortdurend de lucht in gaan. (Lees verder onder de foto)
“Wij liggen zo dicht bij Belgorod dat we maar dertig seconden hebben tussen het afvuren en het neerkomen”, zegt Tom. “Povitryana tryvoha, de applicatie op onze smartphone die waarschuwt voor raketaanvallen en die de meeste Oekraïners gebruiken, hebben we uitgeschakeld. De bommen vielen nog voor het alarm afging en het loeide zo vaak dat we niet meer konden slapen. Bovendien had ik mijn ramen goed dichtgemaakt met vezelplaten van 15 millimeter.”
Rondrijden en rondlopen in de stad waar hij zich twintig jaar lang thuisgevoeld heeft, vond Tom nog het pijnlijkst. “Het postkantoor werkt nog, maar heeft geen ramen meer. De bank is kapotgeschoten en de plaatselijke McDonald’s mist een stuk dak. In het shoppingcenter liggen ook alle ramen eruit. Sommige dingen die begin augustus nog rechtstonden, waren er deze keer niet meer. Wat in Charkov nog overblijft, wordt uiteindelijk toch vernietigd.”
Zenuwachtigheid in de lucht
Er hangt ook zenuwachtigheid in de lucht. “Ik had in mijn garage nog goederen staan. Ik ga ze wegdoen, dacht ik, want als er een bom op valt, ben ik alles kwijt. Ik liet een vrachtwagen komen om alles op te laden en meteen stonden de buren daar. Ze dachten dat die vrachtwagen kwam lossen, dat het militaire goederen waren, en vreesden dat binnenkort dan wel een raket zou volgen. In Charkov zitten collaborateurs die voor 1.000 Oekraïense grivna locaties doorgeven aan de Russen (1.000 grivna is nog geen 30 euro; red.).” (Lees verder onder de foto)
Maatregelen voor winter
Vandaag weet Tom niet precies wanneer hij weer terugkeert naar Charkov. Zijn viool heeft hij toch maar meegenomen naar Polen, samen met een hoop warme kleren. Voor alle zekerheid heeft hij ook het water uit de leidingen van zijn woonst laten lopen en de verwarmingsketel laten demonteren. “Zo voorkom ik dat de hele zaak bevriest en kapot springt, als er ook deze winter geen gas en elektriciteit meer is in de stad.”
Die winter kan Tom financieel nog overbruggen. Dan moet Periprotect opnieuw draaien of hij is failliet. “Sinds eind februari is alle business weg, een kleine order voor laadpalen in Kyiv en een concert in Lviv uitgezonderd. Een concert, ja. Vorig weekend hebben ze daar iets georganiseerd en ze hadden afsluitingen nodig. Voor mij moeten vooral de luchthavens en de voetbalstadions weer op volle toeren draaien zodat ik toegangspoorten kan leveren. Sinds twee weken geloof ik er wel weer in. De Russen zijn de oorlog aan het verliezen. Nog een paar maanden en het is gedaan.”
|