De afgelopen dagen zagen verschillende Europese landen hun toevoer van Russisch gas fors slinken. De Europese gasprijs is op haar beurt fors gestegen. Een gevolg van Rusland die de gaskraan van de Nord Stream-pijpleiding opnieuw een stukje dichter draait. Volgens Gazprom is dat te wijten aan een technisch probleem rond een Duits onderdeel van de pijpleiding. Maar is dat echt zo? En wat zijn de gevolgen voor Duitsland en de rest van Europa?
Sinds het begin van de Russische inval in Oekraïne stond de Europese gasprijs nog niet zo hoog als nu het geval is. Donderdag steeg de prijs nog eens met bijna een kwart, en dat boven op de 46 procent toename van eerder deze week. Dat is het rechtstreekse gevolg van Rusland dat steeds minder aardgas richting Europa laat vloeien. Zowel Eni, Engie als Uniper zeggen dat ze minder ontvangen. Opvallend: Gazprom wijt die beperkingen nu aan een technisch probleem.
“Er zouden problemen zijn met de compressoren van Duitse makelij”, zegt energie-expert en professor internationale politiek Thijs Van de Graaf (UGent). “Die apparatuur staat in Canada, en dat zou de enige plaats zijn waar producent Siemens ze kan maken. Maar Canada kan de onderdelen momenteel niet leveren als gevolg van de sancties tegen Rusland.”
Reden voor de Russische gasgigant om minder gas door de pijpleiding te sturen, de veiligheid zou immers niet gegarandeerd kunnen worden.
Defect of strategie?
“Er worden natuurlijk veel vragen gesteld bij deze uitleg”, zegt Bram Claeys, energie-expert bij Regulatory Assistance Project. “Het is goed mogelijk dat het de zoveelste stap is om gas te gebruiken als drukkingsmiddel. Vooral omdat ze ondertussen ook gestopt of geminderd zijn met hun leveringen aan andere Europese landen. Dat versterkt de indruk dat het deel uitmaakt van een strategie.”
Bepaalde landen zoals Polen zagen de gaskraan al helemaal dichtgedraaid, zogenaamd omdat ze weigerden in roebels betalen. Maar ook landen die wél een roebelrekening openden, zoals Italië en Oostenrijk, zagen hun geleverd volume aardgas sterk verminderd de afgelopen dagen. Het Italiaanse Eni bevestigde een reductie van de gasleveringen met ongeveer 15 procent. Een verklaring voor deze dalingen kwam er evenwel niet.
“Dat is gek”, zegt Van de Graaf. “Die landen weten wellicht zelf niet waarom ze nu plots minder krijgen. Alles wijst in de richting van politiek gemotiveerde beslissingen.” Volgens Van de Graaf is het duidelijk dat Rusland de druk op Europa wil opvoeren. “Wellicht omdat ze zien dat Europa de voorraden momenteel redelijk goed kan bijvullen. Ze willen dat bemoeilijken.”
Wintervoorraad
De impact van het dichter draaien van de gaskraan is in heel Europa, en ook daarbuiten, voelbaar: de prijs voor aardgas schiet de hoogte in. De toonaangevende Nederlandse TTF-future kostte donderdag even 148,99 euro per megawattuur, het hoogste peil sinds begin maart. Later op de dag zakte de prijs opnieuw, tot 136 euro. Los van de hoge prijs, zorgt het verminderen van de gastoevoer nog niet voor acute problemen. “België importeert nauwelijks Russisch gas, dus wij gaan dit niet rechtstreeks gewaarworden”, zegt Van de Graaf. “Ons gas komt voornamelijk uit Noorwegen en Nederland. En we hebben ook de eigen terminals voor LNG in Zeebrugge.”
LEES OOK. Honderden Nederlandse wetenschappers keren zich tegen gaswinning in Noordzee: “Staat haaks op klimaatambities”
Maar evenmin voor Duitsland, dat de dagelijks gaslevering met meer dan 40 procent teruggeschroefd zag, of Italië, waar 40 procent van de volledige gasimport afkomstig is uit Rusland. Door de hoge temperaturen in grote delen van Europa, hebben particulieren op dit moment nauwelijks gas nodig om zich te verwarmen. Dat resulteert in minder verbruik. Maar bepaalde industriële sectoren zoals de chemie of staal, blijven wel kwetsbaar voor de stijgende gasprijs. Voorlopig zijn er nog geen problemen voor de Duitse industrie, al roept de regulator wel op om spaarzaam te zijn.
“Op korte termijn is er geen paniek nodig, maar de voorraden moeten natuurlijk wel kunnen voorzien worden tegen dat het winter wordt”, aldus Claeys. “Dan moeten de opslagreserves tot 90 procent gevuld zijn. De gasbedrijven zijn daar nu al mee bezig. In Duitsland zijn ze daar natuurlijk veel gevoeliger aan dan bij ons, je merkt wel dat men zich daar al zorgen maakt. De overheid heeft er ook al opgeroepen om minder te gaan verbruiken.”
Breder probleem
Volgens Claeys is dit een wake-up call. “De zoveelste”, klinkt het. “Op zoek gaan naar andere leveranciers en nieuwe contracten afsluiten is slechts een deel van de oplossing. Het probleem is immers veel breder dan de gastoevoer uit Rusland. Het is hoogtijd om op zoek te gaan naar alternatieven.”
LEES OOK. Rusland straft ook Denemarken omdat het Russisch gas niet in roebels betaalt: hoe zit dat met België? (+)
Dat de politiek discussieert over een maatregel om de snelheid te verminderen naar 100 kilometer per uur, vindt Claeys moeilijk bevatbaar. “Dat moest al maanden eerder ingevoerd worden, zoals in Nederland. En er zijn nog veel indrukwekkendere maatregelen nodig dan dat. Men moet volop inzetten op energiebesparing, maar die boodschap lijkt nog niet doorgedrongen. Het is nochtans simpel: het gas dat je niet verbruikt, moet je ook niet aankopen.”
|