Medewerkers van de Stichting Sovjet Ereveld hebben de identiteit kunnen achterhalen van een lichaam dat op het Sovjet Ereveld in Leusden ligt. De vrouw die onder de naam Katharina Zokolowa begraven werd, heette in werkelijkheid Jekaterina Karpovna Tsokalo. Ze kwam uit de Oekraïense plaats Doebrovka, niet ver van Kiev, en stierf op 21-jarige leeftijd in september 1945 in Nederland.
Remco Reiding van de Stichting Sovjet Ereveld zegt dat er bij de spelling van de namen op de grafstenen veel verkeerd is gegaan. Bij 43 procent van de 865 graven is zeker één schijffout gemaakt. Hij heeft er zijn levenswerk van gemaakt om van zoveel mogelijk lichamen vast te stellen van wie ze waren en zo mogelijk nog levende nabestaanden in te lichten.
Zo ook bij Jekaterina Karpovna Tsokalo. De tip dat de Z in de achternaam als Ts moest worden gelezen was de aanzet tot een onderzoek. Een "spoor aan documenten" leidde Reiding naar de werkelijke identiteit van de vrouw in graf 815.
Dwangarbeidster
Tsokalo werd na de Duitse inval in 1941 in de Sovjet-Unie als dwangarbeidster afgevoerd naar Duitsland. Ze belandde in de Krupp-fabriek in Rheinhausen, bij Duisburg, waar ze onder erbarmelijke omstandigheden met duizenden andere Ostarbeiter zwaar werk moest verrichten.
In de chaos aan het eind van de oorlog kwam ze in Nederland terecht, eerst in Limburg en uiteindelijk in Leeuwarden. Daar maakte ze ook de bevrijding mee. Russische meisjes vielen op en enkele werden in juni 1945 geïnterviewd door de Leeuwarder Koerier. Volgens de stichting was Tsokalo daar vermoedelijk bij.
Ze zou niet meer naar haar familie en de Sovjet-Unie terugkeren. Aan de slechte leef- en werkomstandigheden tijdens de dwangarbeid had ze longtuberculose overgehouden. Ze stierf op 23 september 1945 in het Sint Bonifatius Hospitaal in Leeuwarden. In mei 1948 werd haar lichaam van een begraafplaats in Huizum naar het Sovjet Ereveld in Leusden overgebracht.
Nadat de ware identiteit was achterhaald, heeft een Oekraïense medewerker van de stichting haar familie opgespoord en ingelicht. Die heeft nooit geweten dat Tsokalo in Nederland was terechtgekomen en gestorven. Broers en zussen had ze niet. Een nichtje dat haar nooit heeft gekend, brak direct in tranen uit toen ze eindelijk wist wat er met Tsokalo was gebeurd en waar ze begraven lag.
|