De Europese Commissie wil de energiecrisis te lijf gaan met besparingen op stroomverbruik én de afroming van energiewinsten. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen beloofde tijdens haar State of the Union er alles aan te zullen doen om burgers en bedrijven overeind te houden. Maar wat betekent dat voor jou?
Hoe wil de Europese Commissie de energiecrisis aanpakken?
De eerste stap om de energieprijzen te tackelen is de vraag ernaar doen afnemen. Zo moeten de lidstaten maatregelen nemen om het totale elektriciteitsverbruik tijdens piekmomenten met 5 procent te laten dalen. Buiten die momenten moet het met 10 procent omlaag. In juli spraken de lidstaten al af het gasverbruik deze winter vrijwillig met 15 procent te verminderen.
LEES OOK. Met welke energiebron kom je het goedkoopst de winter door? En hoeveel duurder dan vorig jaar wordt het? (+)
Von der Leyen sprak nauwelijks over een prijsplafond voor gas, waarvoor België pleit. Ze presenteerde wel twee andere manieren waarmee lidstaten woekerwinsten kunnen afromen. Voor producenten die elektriciteit tegen een lage kostprijs opwekken – met hernieuwbare en kernenergie – wil ze een plafond van 180 euro per megawattuur. De fossiele sector – gas, olie en steenkool –moet een solidariteitsbijdrage betalen. Dit is een heffing op alle winsten van dit jaar die 20 procent hoger liggen dan de gemiddelde winst van de afgelopen drie jaar. Samen moeten de twee maatregelen liefst 140 miljard euro opleveren.
LEES OOK. “Als de rekening blijft oplopen, kan ik maar beter stoppen”: zo proberen kleine zelfstandigen te besparen (+)
Op langere termijn wil Von der Leyen de impact van de gasprijs op de vorming van de elektriciteitsprijs verminderen. Ze stelt een “diepgaande en omvangrijke hervorming” van de elektriciteitsmarkt in het vooruitzicht.
Het afromen van overwinsten bleek lang onmogelijk, maar kan nu wel?
De heffingen zijn een soort marktingrijpen dat voor Brussel tot voor kort onmogelijk had geleken. Maar de oorlog ontketend door Rusland heeft alles veranderd, zei Von der Leyen. “Dit is niet alleen een oorlog tegen Oekraïne, maar ook tegen onze energie, onze economie, onze waarden en toekomst.” Volgens de voorzitter is winst maken normaal een goede zaak, maar is het in deze tijden verkeerd “buitengewone recordwinsten te boeken – dankzij de oorlog en ten koste van de consument”.
De hamvraag is of deze heffingen ook geïmplementeerd raken. Gelijkaardige voorstellen struikelden eerder over fiscale en juridische hordes. Professor energierecht Kurt Deketelaere (KU Leuven) is sceptisch. “De vijver waarin men nu roert, is zo hypertechnisch en gereguleerd dat je dit niet op één-twee-drie gerealiseerd krijgt.” Europakenner Hendrik Vos (UGent) is optimistischer. “Omdat ze het met zoveel vastberadenheid heeft verkondigd, kan je vermoeden dat hier de voorbije dagen technisch zwaar op is gewerkt. Ze weet dat ze hier resultaat kan boeken.”
Hoe zal het bedrag verdeeld worden?
De lidstaten moeten de heffingen zelf innen. Wie minder elektriciteit haalt uit hernieuwbare energie of kernenergie zal ook minder overwinsten hebben om af te romen. Daarom zouden vooral Frankrijk, Duitsland en Nederland profiteren. België zou volgens eerste schattingen kunnen rekenen op 4 à 5 miljard euro. Andere lidstaten, vooral in Oost-Europa, zouden veel minder profiteren van die maatregel.
Zullen we dat geld deze winter al zien?
Europese besluitvorming is traditioneel een langzaam proces en er ligt nog veel wetgevend werk op de plank. “Het zal dus niet voor deze winter zijn”, zegt Deketelaere. Opnieuw is Vos een andere mening toegedaan. “In heel Europa is de sense of urgency groot. Men wil sneller bewegen dan normaal. Eind deze maand moeten de ministers van Energie de knoop doorhakken. Er is een consensus rond het afromen van de winsten. Of het geld er dan in november, januari of februari komt, maakt niet heel veel uit. Als de lidstaten maar weten dat het komt.”
Gaat het onze facturen verlagen?
Het elektriciteits- en gasverbruik temperen zal een gunstige invloed hebben op de prijzen, al hangt veel af van welk type contract je hebt, vast of variabel, en wanneer dat werd afgesloten. De heffingen zullen geen directe invloed op de prijs hebben. Het geïnde geld zal door de lidstaten gebruikt worden voor premies ten gunste van energiebesparing of voor programma’s die kwetsbare gezinnen en bedrijven ondersteunen, bijvoorbeeld door hen een voordelig tarief te geven.
|