In de vorige afleveringen trokken we naar gebieden die langeafstandsraketten moeten vrezen, maar niet door de Russen werden belegerd. Dat lot onderging Ozera wel, een dorpje ten noorden van Kiev. We spreken er met Boris en Tatiana, die drie weken lang met hun kinderen schuilden in hun kelder, terwijl een Russische tank door hun tuin reed. Het gezin kon vluchten, maar keerde intussen terug naar hun thuis. Ook al blijft van het huis niets meer over. “De Russen hebben zelfs onze varkens opgegeten.”
“Hier stond een Russische tank”, zegt Boris (57). We staan in het midden van zijn tomatenveld, op nog geen tweehonderd meter van een hoop bakstenen, het enige wat rest van zijn huis. “Van hieruit schoten de Russen richting Kiev.”
De Russische troepen kwamen al enkele dagen na de start van de “speciale operatie” aan in Ozera. Net als Boetsja en Irpin ligt het dorpje op de route die de militairen namen om vanuit Wit-Rusland naar Kiev op te rukken.
LEES OOK. Na maanden in België keert Olga met haar dochters terug naar Oekraïne. En haar man: “Ik kan niet geloven dat we weer samen zijn” (+)
Terwijl de Russen vanuit zijn tuin projectielen afvuurden richting Kiev, zat Boris samen met zijn vrouw Tatiana (44) en hun kinderen Mariana (7), Snizanna (9), Zachar (11) en Karina (16) in de schuilkelder van de buren. “Mariana is even doof geweest door het gedreun van de kanonnen”, zegt Boris. “Gelukkig kan ze nu weer horen.”
In de donkere, vochtige kelder schuilde het gezin drie weken lang samen met twee andere families. De twee matrassen die de drie families deelden, liggen er nog. Wie geen plek had op een matras, maakte een slaapplek met stro. In de hoek staan conservenblikken. Tomatensaus en augurken.
De enige die niet in de kelder schuilde, was Boris. “Ik wilde het huis bewaken. En ik nam door het raam stiekem foto’s van de Russen en hun tanks, om die door te sturen naar ons leger.” Nadien wiste Boris de foto’s meteen van zijn gsm. Een dorpsgenoot die dat vergat, vertelt hij, werd doodgeschoten toen de Russen zijn gsm doorzochten.
LEES OOK. Olga is nog maar pas terug bij haar man, of er vallen raketten in ‘veilige’ westen van Oekraïne (+)
Bij Boris vielen de Russische troepen niet binnen. “Ik hoorde wel van dorpsgenoten dat ze mij zochten. Ze waren op zoek naar opstandige burgers, en iemand moet hen verteld hebben dat ik in 2014 mee heb geprotesteerd tegen onze pro-Russische president. Gelukkig vonden ze ons huis niet.”
Varkens opgegeten
Na drie weken in de kelder, kon het gezin via een humanitair corridor vluchten. Papa Boris naar het leger in het centrum van Oekraïne, mama Tatiana en de kinderen naar Polen, het land dat de meeste Oekraïense vluchtelingen opving. Na drie maanden trokken ze terug naar hun thuisdorp. Of toch wat ervan overbleef. Toen de opmars richting Kiev strandde, trokken de Russische troepen weer weg uit dorpen als Irpin, Boetsja en Ozera. Ze lieten alles in puin achter.
LEES OOK. Irina (15) liet haar zusje en moeder achter in Nieuwpoort en keerde alleen terug naar Oekraïne: “Ik had geen andere keuze” (+)
“We wisten dat er van ons huis niets meer overbleef”, zegt mama Tatiana. “Dorpsgenoten hadden ons al verwittigd.” Mogelijk werd het dorp na de evacuatie van de inwoners gebombardeerd door het Oekraïense leger, in een poging om de Russen te stoppen. “Natuurlijk moesten ze dat doen”, zegt Boris. “Wat is het alternatief? De Russen een vrijgeleide geven?”
De meeste vluchtelingen wier huis platgebombardeerd werd, keren wellicht nooit meer terug. “Maar wij konden niet anders”, zegt Tatiana. “Dit is onze thuis.” Boris: “Hier is ons dorp, mijn tractor, mijn tomaten, mijn komkommers.”
In het veld achter de plek waar vroeger hun huis stond, kweekt het gezin groenten. Die eten ze zelf, en verkopen ze op de markt. Het grootste deel van de oogst heeft de bezetting niet overleefd, maar Boris staat al opnieuw op zijn land. Terwijl hij zijn grond opnieuw vruchtbaar maakt, ontfermen de kinderen zich over de pasgeboren kuikens en kittens. Ze hebben intussen ook een nieuw varken. “Onze twee vorige varkens zijn opgegeten door de Russen.”
Kerkhof van toestellen
Naast zijn werk op zijn land, doet Boris in internetverbindingen. Er is niet veel werk in het verwoeste dorp, maar de internetverbindingen moeten wel heraangelegd worden. En zo vond Boris – net als veel van zijn dorpsgenoten – na zijn terugkeer werk bij een internetprovider.
Wonen doet het gezin in het huis van de buren, die nu elders wonen. Dat huis staat er wel nog, maar is eigenlijk ook onbewoonbaar. Slapen doet het gezin van zes in één kamer. Daarin staat een eenpersoonsbed, een veldbedje en een zetel. In de kapotte keuken behelpt de familie zich met een gasfles. Buiten ligt het vol huishoudtoestellen en landbouwwerktuigen. De jongste kinderen zien er een speeltuin in.
“We dachten er al jaren aan om ons huis te renoveren, maar het kwam er nooit van. Nu heeft Poetin ons geholpen”, zegt Boris lachend. De bakstenen voor het nieuwe huis, die staan al klaar aan de straatzijde. “Gekregen van vrijwilligers”, zegt Tatiana. Ook het houten platform achteraan in de tuin staat er dankzij vrijwilligers. Daarop gaat het gezin, samen met de vrijwilligers, de komende weken een houten chalet bouwen om de winter door te komen.
LEES OOK. Inna keert met andersvalide dochter terug naar Kiev, waar ze meteen in ziekenhuis moeten verblijven (+)
Leren metsen
Een van de vele vrijwilligers die de getroffen inwoners helpen met de heropbouw, is Aylona (33). Ze werkt als marketingmanager in Kiev, maar steekt nu al tien weken lang iedere vrije dag de handen uit de mouwen in de gebieden ten noorden van de hoofdstad. Vandaag is ze in het zwaar getroffen Boetsja, op zo’n tien kilometer van Ozera.
“Ik startte met het inzamelen van gereedschap en bouwmateriaal voor de bouwvakkers”, zegt Aylona. “Maar ter plekke bleek dat ik ook zelf best veel werk kon verrichten. Zo ben ik begonnen met het ruimen van puin, nadat de bouwvakkers het grove werk hadden opgeknapt. Sindsdien sta ik hier elke week, en kwamen steeds meer vrijwilligers helpen. Vandaag hebben we een heuse organisatie van 130 vrijwilligers.”
Aylona is nu bezig met de oprichting van een ‘bouwvakkersschool’. Want als het puinruimen gedaan is, moet er opgebouwd worden. “Een muur metsen, dat is geen hogere wiskunde”, zegt Aylona. “Je leert dat al doende. En we hebben al heel wat bouwvakkers bereid gevonden om les te geven. Ook zij werken vrijwillig aan de heropbouw, en kunnen elke helpende hand gebruiken.”
Vandaag ligt Boetsja nog in puin, maar ook daar hervat iets wat op een gewoon leven lijkt. De supermarkten die niet platgebombardeerd zijn, zijn weer open en draaien overuren. Zelfs de hotels doen de deuren opnieuw open, ook al zijn er geen toeristen.
Op een speeltuin die gespaard bleef te midden van vernielde gebouwen, zien we kinderen om ter hoogst schommelen. Op het voetbalveld dribbelen twee vriendjes tussen de mijnkraters op het kunstgras. Na een doelpunt vieren ze voor een ingestorte tribune. Ze heten Daniël (11) en Joerie (10) en dromen van een carrière bij Paris Saint-Germain. Zelfs een oorlog kan die droom niet verwoesten.
Mini komkommer
Wanneer we afscheid nemen van het gezin van Boris en Tatiana in Ozera, duwt Snizanna een mini komkommer onder onze neus. Van de oogst die de bezetting overleefde.
Voor de meesten is een komkommer een doodgewone groente, ook al komt die uit de tuin en is die vrij van pesticiden. Maar voor het gezin van Boris en Tatiana, is het hun thuis. En die thuis willen ze delen. Ook nadat hun huis, dorp, en buren hen werd afgepakt.
|