Maandag start in New York een internationale conferentie die een 54 jaar oud kernwapenverdrag herbekijkt. Extra interessant, nu Rusland dreigt met nucleaire wapens en China er meer aanmaakt. Alle lichten voor een behouden toekomst staan op rood, stelt de Belgische expert Tom Sauer (U Antwerpen). Het einde van het historische kernwapenakkoord dreigt.
De vijfjaarlijkse evaluatie van het nucleaire Non-proliferatieverdrag (NPV) uit 1968 had eigenlijk in 2020 al moeten plaatsvinden, maar werd door corona uitgesteld. De conferentie van 2022 krijgt nu extra ’lading’, aangezien Rusland recent Oekraïne binnenviel, en de buitenwereld - al dan niet omfloerst- laat verstaan dat het ook kernwapens zou kunnen inzetten.
Het Non-proliferatieverdrag ter voorkoming van verdere kernwapenontwikkeling werd in de zomer van ‘68 opgesteld om in 1970 in werking te treden, door vijf landen die destijds al over kernwapens beschikten. Waaronder Rusland, maar ook de VS, Engeland, Frankrijk en China. De actuele ontwikkelingen in dat laatste land vormen evenzeer een agendapunt als de dreigende retoriek van Vladimir Poetin, weet expert Tom Sauer van de Universiteit Antwerpen. “Voor het eerst sinds meer dan 35 jaar is er wereldwijd geen verdere vermindering, maar een toename van het aantal kernwapens,” aldus de professor Internationale Veiligheid, “met name door toedoen van China, dat altijd genoegen nam met weinig kernwapens, maar zich omwille van het geopolitieke klimaat genoodzaakt voelt om op te bouwen.” (Amerikaanse) bronnen beweren dat de Chinese leiders van 300 naar 1000 kernkoppen gaat tegen 2030.
Een uitgebreid kernwapenarsenaal laat een land toe om potentiële opponenten extra schrik in te boezemen, of zelf stoutmoediger uit de hoek te komen. Zie ook: Noord-Korea en leider Kim Jong-un. Meer dan 150 landen ondertekenden in de loop der jaren het NPV, Noord-Korea stapte er in 2003 uit. België ondertekende lang geleden mee het NPV, en beschikt officieel niet over kernwapens.
Wankel evenwicht
En dan is er ook nog het geval-Iran dat speciale aandacht verdient. Het land, dat hoge ogen gooit met mensenrechtenschendingen, heeft anno 2022 nooit zo dicht bij een kernbom gestaan, aldus Sauer. Dat is dan vier jaar nadat Donald Trump een andere nucleaire deal met Iran opblies, met de boodschap dat het land tegen de afspraken in aan een kernwapen zou werken.
“Iran heeft waarschijnlijk nu al voldoende hoogverrijkt uranium voor één bom. Het heeft dan nog wel een jaar nodig om er een wapen van te maken. Iran ontkent; maar zou kunnen beslissen om zich uit het Non-proliferatieverdrag terug te trekken, en voor een bom te gaan. Als dat gebeurt, is dat een mokerslag voor het Verdrag. Als Saudi-Arabië dan volgt, wat zeer waarschijnlijk is, en mogelijk nog andere landen in het Midden-Oosten, dan betekent dat het einde van het Non-proliferatieverdrag.” Alle indicaties voor een behouden toekomst van het NPV staan op rood, ziet Sauer.
Sowieso is het NPV altijd een wankel evenwicht geweest tussen landen met kernwapens, landen zonder, en landen die misschien niet te vertrouwen zijn. Begin vorig jaar kwamen Joe Biden en Vladimir Poetin overeen om het onderlinge New START-wapenbeheersingsakkoord te verlengen, maar dat was vóór Rusland Oekraïne binnenviel, en voor de VS wapens leverde in die strijd. Bovendien gold de verlenging maar voor vijf jaar. Overleeft het verdrag de oorlog?
Kortom: de kans bestaat dat de wereld binnen enkele jaren voor het eerst sinds de jaren zestig zonder groot wapenbeheersingsakkoord zit. “Worst case scenario is dat het NPV uit mekaar valt, waardoor we geen enkel verdrag meer hebben om de nucleaire anarchie tegen te gaan,” waarschuwt Sauer. “Of is dat laatste net nodig om ons wakker te schudden voor dit reële gevaar?”
|