In Rusland is het niet mogelijk de oorlog in Oekraïne een 'oorlog' te noemen. Maar Russisch militaire bloggers hebben daar lak aan. Zij zien het als hun taak het vrije woord te verkondigen en hun publiek "correcte analyses te bieden, het goede in een goed daglicht en het kwade in een kwaad daglicht te zetten, en vooral: de waarheid te spreken," zoals blogger Kotenok op zijn Telegramkanaal meldt.
Deze militaire bloggers delen berichten van het front en maken melding van de troepenbewegingen en de verliezen van manschappen en materieel. Ze bekritiseren de manier waarop de oorlog wordt gevoerd en leveren ongezouten hun mening - uniek in het land van Poetin waar vrijwel elk afwijkend geluid is verstomd.
Bommentapijt op Kiev
Hun voornaamste kritiek: het leger treedt niet fel genoeg op. De bloggers pleiten voor een totale oorlog en het liefst ook algehele mobilisatie. Of in de woorden van militair blogger Vladlen Tatarsky: "Een bommentapijt op Kiev en raketten afvuren op het hele land."
"Hun kanalen zijn een laatste bastion in Rusland waar nog vrijuit gedebatteerd wordt", zegt de Russische journalist en Telegram-expert Andrej Soldatov via Skype vanuit zijn huidige woonplaats Londen. "Het gaat hier niet om tegenstanders van Poetin of anti-oorlogsactivisten. Ze zijn juist de felste voorstanders van de oorlog. Ze meten blunders van de legerleiding breed uit en spuien hun ongenoegen over het verloop van de oorlog."
De 'milbloggers' zijn vaak oud-commandanten en beschikken over goede contacten in het leger, ze krijgen voortdurend informatie en beeldmateriaal toegespeeld. "Ze worden gerespecteerd om het gezag waarmee ze spreken", zegt Soldatov.
De milbloggers hebben miljoenen volgers in Rusland. En ook in het Westen worden de blogs nauwlettend in de gaten gehouden. De analisten van de gerenommeerde denktank ISW (Institute for the Study of War) in Washington baseren hun dagelijkse online rapportages op informatie van de militaire bloggers.
Enig wantrouwen is wel op zijn plaats, waarschuwt journalist Soldatov. "Per slot van rekening gaat het om de Russische kant van het oorlogsverhaal. De blogs zijn vooral een goede graadmeter van de stemming in de Russische samenleving over de oorlog in Oekraïne."
Misdadig slechte organisatie
Die stemming zakte twee maanden geleden naar een dieptepunt: het Russische leger werd een vernietigende slag toegebracht bij Bilohorivka in het noorden van de Donbas-regio, tijdens het oversteken van de rivier Severski Donets. Daarbij kwamen naar men aanneemt meer dan 500 manschappen om en werden zo'n 80 tanks uitgeschakeld. Milblogger Vysoky Govorit (meer dan 400.000 volgers) reageerde: "Snapt de commandant aan het front niet dat je een troepenmacht niet door een nauwe doorgang bij een rivier moet laten oprukken?"
En de prominente Joeri Podoljaka stak in een video op zijn Telegramkanaal (ruim 2 miljoen volgers) een boze tirade af: "Leert het leger niet van zijn fouten? De aanval was misdadig slecht georganiseerd."
Soldatov: "Dat is de waarde van de milbloggers: via hen kun je te weten komen hoe er in het leger wordt gereageerd op de militaire werkelijkheid van het slagveld."
Nu zijn het de Himars-raketten die de Russen veel schade toebrengen. "Wanneer schakelt het leger nou eens de transporten met westerse wapens uit", schrijft blogger Igor Girkin (400.000 volgers). Girkin was in 2014 legerleider van de separatisten in de Donbas en is een van de vier verdachten in het MH17-proces tegen wie het Openbaar Ministerie levenslang heeft geëist.
Defensie roept op tot zelfcensuur
Het ministerie van Defensie weet zich geen raad met alle kritiek. Een hoge defensieambtenaar riep de bloggers al eerder op zelfcensuur te betrachten en vanuit een ideologisch standpunt te berichten zonder operationele details prijs te geven. "Het leger is van oudsher een gesloten bolwerk", aldus journalist Soldatov. "Het heeft zich volkomen laten verrassen door alle discussies op Telegram."
Er gaat een hardnekkig gerucht, schrijft ISW, dat Poetin in juni een onderhoud achter gesloten deuren had met twee militaire bloggers. Dat is ook een probleem voor de legerleiding: dat Poetin te horen krijgt over militaire blunders die voor hem verborgen hadden moeten blijven.
De vraag is hoelang het Kremlin de militaire bloggers blijft gedogen. Voor het moment zijn ze nuttige vertolkers van de oorlogsboodschap. Ze bereiden het volk voor op een intensivering van de strijd.
Of in de woorden van blogger Girkin: "Verder uitstel van mobilisatie in Rusland zal de komende maanden onherroepelijk leiden tot crisis aan het front."
Wat zijn die zware wapens die het Westen naar Oekraïne stuurt?
|