In Kazachstan zijn Russische “vredestroepen” gearriveerd om de opstand te onderdrukken. Van zodra een bevriende autoritaire leider zoals Kassym-Jomart Kemelevich Tokayev botst met het volk is Vladimir Poetin er als de kippen bij om een handje te helpen. Telkens om te helpen “buitenlandse agressie” te bestrijden. Poetin is er als de dood voor dat straatprotest in zijn achtertuin succesrijk is. Het zou de Russen wel eens kunnen inspireren. De lijst van militaire “vredesintiatieven” en tussenkomsten om strategische redenen begint stilaan erg lang te worden.
Kazachstan
Honderden Russische elitesoldaten worden in de straten van de hoofdstad Nur Sultan verwacht om de opstand tegen president Tokayev te bedwingen. Al drie dagen wordt er betoogd tegen de verdubbeling van de gasprijzen en het dictatoriale regime in het land. Tokayev is nog maar de tweede president sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie zowat drie decennia geleden. De opstand, die volgens de president gestuurd wordt vanuit het buitenland, wordt brutaal neergeslagen. Er zijn al tientallen doden gevallen en meer dan duizend gewonden gevallen. Volgens Moskou zijn de troepen die ze als verdediging sturen een “vredesmacht” in samenwerking met de vroegere Sovjetstaten Wit-Rusland, Tadzjikistan, Kirgizië en Armenië – zeker de eerste drie zijn landen waar mensenrechten van geen tel zijn. Op de democratie-index krijgt Kazachstan 3,14 op 10. Van strategisch belang: in het land ligt ook Baikonoer, de ruimtevaartbasis die de Russen gebruiken.
Wit-Rusland
Na de volksopstand die volgde op de vervalste verkiezingen in 2020 zei ook Alexander Loekasjenko dat de protesten gedirigeerd werden vanuit het buitenland. Ook “de laatste dictator van Europa” riep Poetin ter hulp, die zijn vriend wat graag steunde. Naar schatting zijn er 1.200 troepen in het buurland gestationeerd. Moskou helpt ook op andere manieren om dissidente stemmen het zwijgen op te leggen. In mei vorig jaar werd een vliegtuig van Ryanair manu militari afgeleid en aan de grond gezet omdat er een kritische journalist aan boord was. Volgens getuigen was dat het werk van de FSB, de opvolger van de KGB. Op de democratie-index krijgt het land 2,59 op 10. In Wit-Rusland zijn drie Russische basissen, waaronder twee vitale communicatiecentra, en er loopt een belangrijke gasleiding door het land.
Abchazië en Zuid-Ossetië
Dit zijn twee afgescheurde delen van Georgië die internationaal niet erkend worden, maar kunnen blijven bestaan door de aanwezigheid van Russische troepen. Die zijn er sinds 2008 na de Russisch-Georgische oorlog. Omdat de landen niet erkend zijn, is er geen democratische score. De regimes worden wel omschreven als autoritair. In Abchazië heeft Rusland een militaire basis met 4.500 man personeel, in Zuid-Ossetië 3.500. Er wordt naarstig gewerkt aan een aansluiting van de twee opstandige regio’s bij de Russische federatie.
Transnistrië
Nog een niet internationaal erkende afgescheurde regio, dit keer van Moldavië. Onmiddellijk na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie brak er een burgeroorlog uit in de regio’s waar veel Russen en Oekraïners wonen. Er kwam een vredesakkoord waarin gestipuleerd werd dat Transnistrië als onafhankelijke staat erkend zou worden mocht Moldavië zich aansluiten bij Roemenië. Het Internationaal Hof van Justitie oordeelde dat Rusland de steun aan de regio moest stoppen, maar Moskou negeerde dat. De aanwezige Russische troepen moesten vertrekken in 2000, maar zijn er nog steeds. Officieel zijn de 1.500 manschappen “vredestroepen” die een munitiedepot uit de Sovjettijd bewaken. De regio’s zijn berucht voor hun schendingen van de mensenrechten.
Kirgizië
Na grootschalige fraude bij de verkiezingen in augustus 2020 braken er zware rellen uit. Zowel de premier als de president werd gedwongen op te stappen. Het Kremlin verklaarde dat de toestand in het land “een grote chaos” was. Volgens een verdrag was Rusland “verplicht” de orde te herstellen. Dat gebeurde door verkiezingen te organiseren en een referendum te houden om het land te hervormen tot een presidentieel regime naar het voorbeeld van Rusland. De verkiezingen werden in januari van dit jaar gewonnen door de nationalist Sadyr Japarov, de lokale Trump, met een bijna stalinistische score van 79 procent. Hij zat tot voor de opstand een celstraf uit van 13 jaar voor ontvoering. Volgens mensenrechtenorganisaties was het geen toeval omdat Japarov aanzien werd als protegé van Poetin. Japarov breidt de presidentiële macht stelselmatig uit. Op de democratische index krijgt Kirgizië een score van 4,2, maar die zakt. Er is een belangrijke Russische basis en de Russische economie steunt op tienduizenden Kirgizische arbeiders.
Armenië
Op vraag van Armenië stuurde Rusland in 2020 “vredestroepen” na een bloedig gewapend conflict met Azerbeidzjan om de onderling betwiste regio Nagorno-Karabach. Volgens critici en mensenrechtenorganisaties fungeert de troepenmacht van bijna 2.000 manschappen als een veredeld bezettingsleger en trekt het de kaart van bondgenoot Armenië. Naast militairen worden ook 5.000 Russische burgers en technici naar het gebied gestuurd. Zo zou het volgens Turkije, dat mee de monitoring deed, stilaan geannexeerd worden. In het land zijn twee Russische militaire basissen, waaronder een belangrijke springplank voor de luchtmacht. Op de democratie-index staat het land toch nog op 5,38.
Syrië
De grootste militaire aanwezigheid heeft Rusland sinds een aantal jaar in Syrië, waar het dictator Bashar al-Assad heeft gered en in het zadel houdt. Het houdt er een belangrijke marinebasis aan de Middellandse Zee aan over. Amper 1,34 staat er op de index.
Venezuela
Niet alleen in de eigen regio bewaakt het Kremlin de bondgenoten. President Nicolás Maduro kan rekenen op een belangrijk contingent aan Russische militairen sinds 2019. Ze zetten onder andere drones in om te zoeken naar verzetshaarden tegen het regime. Venezuela is de belangrijkste militaire en economische bondgenoot in Zuid-Amerika. Score: 2,76.
Soedan
In 2017 sloot de toenmalige dictator Bashir een deal met Rusland voor verregaande samenwerking, ook op militair vlak. Het land zou aan de Rode Zee een belangrijke marinebasis krijgen. In ruil begonnen Russische militairen met de opleiding van ordestrijdkrachten om straatprotest te beteugelen. Ook 500 paramilitairen van de Russische privémilitie de Wagner Group, die aanleunt bij het Kremlin, waren aanwezig. Nadat Bashir was verdreven, kondigde de burgerregering aan de militaire deal met Rusland te herbekijken. Amper enkele maanden later, in oktober vorig jaar, pleegden de militairen een staatsgreep, volgens experten met de hulp van de Russische huurlingen. Ze stelden vervolgens Abdala Mahdok aan als burgerpremier. Die stapte zondag op omdat het leger achter de schermen de touwtjes in handen wil houden. Score: 2,54. Rusland steunt veel twijfelachtige regimes en leiders van bedenkelijk allooi militair in Afrika. Er zijn ook deals gemaakt voor basissen in de Centraal-Afrikaanse Republiek (1,32), Egypte (2,93), Eritrea (2,15) en Mozambique (3,51).
|